Literatura – polecane książki

Warto przeczytać

Powrót do strony Literatura

Kruche życie – historie życia i śmierci prosto z sali operacyjnej
Prof. Stephen Westaby
Wydawnictwo SQN, 2019 (nowość!)

„Kruche życie” to emocjonująca i zdumiewająca opowieść wybitnego lekarza. Stephen Westaby, profesor kardiochirurgii szpitala uniwersyteckiego w Oksfordzie, wykonywał najtrudniejsze operacje, m.in. pionierski przeszczep sztucznego serca w 2000 roku (Jarvik 2000). Uratował setki istnień ludzkich: niemowlę, które przeszło liczne „ataki” serca, młodą kobietę walczącą z nowotworem, który jej życie zamienił w piekło czy „człowieka na baterie”. Swoje osiągnięcia zawdzięcza niezwykłej pasji, determinacji, sile charakteru oraz brawurze.

Fragment książki: „Peter Houghton był pierwszą osobą na świecie, która skorzystała z rewolucyjnej technologii przeszczepienia sztucznego serca do stałego użytku, a nie tymczasowego rozwiązania do momentu przeszczepu. Pacjent żył 7 lat, czyli najdłużej ze wszystkich, którym przeszczepiono serce. Jego przypadek był szeroko komentowany w mediach, a sam Houghton, wykształcony psychoterapeuta i fascynująca osobowość, pisał o wpływie przeszczepu sztucznego serca na swoje życie.”

Jeszcze jeden oddech
Paul Kalanithi
Wydawnictwo Literackie, 2016.

Historia, która poruszyła serca milionów czytelników. Międzynarodowy fenomen wydawniczy, 42 kraje, 61 tygodni na liście bestsellerów „New York Timesa”.

Paul Kalanithi był jednym z najzdolniejszych amerykańskich neurochirurgów i ogromnym miłośnikiem poezji. W wieku 36 lat, po blisko 10-letniej pracy w charakterze neurochirurga i pod koniec wyczerpującej rezydentury, w momencie gdy Paulem zaczęły interesować się najważniejsze instytuty badawcze i najbardziej prestiżowe kliniki, młody lekarz usłyszał diagnozę: IV stadium raka płuc. W jednej chwili Paul zmienia się z lekarza ratującego życie w pacjenta, który sam podejmuje walkę z chorobą. I zaczyna pisać. Wytrwale, strona po stronie, niezależnie od trudności, jakie przynosiła postępująca choroba.

„Jeszcze jeden oddech” to szczera, wzruszająca historia wybitnego lekarza, który stanął twarzą w twarz ze śmiercią. Zapis determinacji i świadectwo walki. Paul Kalanithi zmarł w marcu 2015 roku, niemal do ostatniej chwili pracując nad tekstem. Ta niedokończona książka doskonale oddaje ulotność naszego życia.

Stulecie chirurgów
Jürgen Thorwald
Wydawnictwo Znak, 2008.

„Książka brutalnie pokazuje, jakim macaniem w ciemności była chirurgia jeszcze w XIX wieku. Narzędzia, z którymi ma do czynienia narrator, ów żądny wiedzy chirurg z nowego świata, to nóż rzeźnicki, piła, żelazo. Opowiada, jak prowincjonalny lekarz z Kentucky, który ulega błaganiom umierającej pacjentki, wycina jej na żywo ogromną torbiel. Dzielna kobieta wyje psalmy, pod oknem gromadzi się tłum, który grozi „mordercy” pętlą. Pacjentka przeżywa zabieg, co pozwala także przeżyć chirurgowi. Lekarz ten jednak wkrótce umiera, bo nie znalazł się podobny do niego ryzykant, który wyciąłby mu wyrostek. (…) Autor opisuje eksperymenty z narkozą. Jeden z jej pionierów, który wykorzystuje do znieczulania gaz rozweselający, nie wytrzymuje kpin środowiska, popełnia samobójstwo. Opowieść kończy się spotkaniem z Louisem Rehnem, chirurgiem z Frankfurtu. W 1896 r. zszywa on serce zranionego chłopca, chociaż znakomitości wiedeńskie oświadczyły niedawno, że chirurg, który by kiedyś tego próbował, „na zawsze straci szacunek kolegów”. Rehn z lękiem odsłania ów święty organ i widzi, że nie reaguje on gniewem”.
Małgorzata Szejnert, „Gazeta Wyborcza”

Triumf chirurgów
Jürgen Thorwald
Wydawnictwo Znak, 2009.

Kontynuacja znakomitego „Stulecia chirurgów”, czyli kolejna odsłona heroicznej opowieści o początkach i dziejach chirurgii. Jürgen Thorwald, posługując się zapiskami swego dziadka Henry’ego Stevena Hartmanna, z wykształcenia lekarza, a z zamiłowania podróżnika i historyka medycyny, odkrywa przed nami kręte ścieżki, jakimi przyszło podążać prekursorom nowoczesnej chirurgii. Przedstawia dramatyczne dzieje ich nowatorskich odkryć i wynalazków, opowiada niezwykłe historie pionierskich operacji i zabiegów na poszczególnych narządach. Dzięki wartkiej i obrazowej narracji Thorwalda mamy wrażenie, jakbyśmy sami zaglądali przez ramię lekarzowi przy stole operacyjnym lub badaczowi pochylonemu nad mikroskopem bądź też przysłuchiwali się burzliwym sporom podczas kongresów medycznych i dyskusjom na przyjęciach lekarskiej śmietanki towarzyskiej sprzed stu lat. Fascynująca lektura.

Kruchy dom duszy
Jürgen Thorwald
Wydawnictwo Literackie, 2016.

„Kruchy dom duszy” to książka przedstawiająca powstanie i rozwój chirurgii mózgu. Trzeba było prawdziwej rewolucji, zarówno technologicznej, jak i w sposobie myślenia samych lekarzy, aby neurochirurgia mogła stać się pełnoprawną gałęzią medycyny.

W oparciu o dziesiątki eksperymentów na zwierzętach, a także na nieuleczalnie chorych pacjentach współtwórcy tej rewolucji przecierali nie zbadane dotąd szlaki, ryzykując przeprowadzenie operacji, na jakie wcześniej nikt się nie odważył. Thorwald wyjątkowo barwnie opisuje postaci Victora Horsleya, Harveya Cushingsa i Wildera Penfielda – byli to prawdziwi pionierzy neurochirurgii, niepospolici lekarze, którzy osiągnęli sukces, ale nieobce im też były porażki, nie mówiąc o zwykłych obawach czy niepewności.

Dzieło Thorwalda to nie tylko dzieje chirurgii mózgu, które czyta się niemal jak powieść kryminalną, to przede wszystkim historia walki człowieka o poznanie samego siebie.

Ginekolodzy
Jürgen Thorwald
Wydawnictwo Marginesy, 2016.

Najbardziej kontrowersyjna książka Jürgena Thorwalda. Zanim ginekologia stała się tym, co znamy dziś, trwał horror. Lekarze, czy jak ich nazywano „rzeźnicy”, prześcigali się, kto szybciej wytnie macicę, odbierze poród kleszczami czy usunie torbiel. Z biegiem czasu okazało się, że wzbudzające zachwyt operacje chirurgiczne i sprawne posługiwanie się skalpelem bardziej służyły sławie ginekologów niż zdrowiu pacjentek, które zbyt często kończyły na cmentarzu. Gdy pojawiali się lekarze chcący ulżyć pacjentkom, stawali się tematem kpin, tracili prawo wykonywania zawodu, a nawet trafiali przed sąd. Innych chciano wieszać. Konserwatyści wołali, że kobieta ma rodzić w bólu, bo tak napisano w Biblii. I że badanie lekarskie powinno być przyzwoite. Prekursorom nowoczesnej diagnostyki nie było łatwo.

Jürgen Thorwald opisuje tych, dzięki którym udało się zmniejszyć śmiertelność rodzących, a także tych, dzięki którym badanie lekarskie nie kończyło się powikłaniami i stanem zapalnym, oraz tych, dzięki którym mamy dziś całą gamę środków antykoncepcyjnych.

Thorwald znów serwuje fascynującą opowieść o historii medycyny. Z niezwykłą precyzją opisuje rozwój metod i narzędzi chirurgicznych niezbędnych do leczenia najbardziej intymnej części ciała kobiety. Autor niejednokrotnie przełamuje wstydliwe tabu i odkrywa pilnie strzeżone tajemnice.

Jürgen Thorwald (1915–2006) – niemiecki pisarz, dziennikarz i historyk, szczególnie znany z książek opisujących historię medycyny sądowej i II wojny światowej. Autor takich bestsellerów jak „Stulecie chirurgów”, „Triumf chirurgów”, „Dawna medycyna, jej tajemnice i potęga”, „Stulecie detektywów”, „Godzina detektywów”, „Pacjenci” czy „Męska plaga”.

Pacjenci
Jürgen Thorwald
Wydawnictwo Literackie, 2016.

Bohaterami Thorwalda są pacjenci, w których leczeniu po raz pierwszy posłużono się sztuczną nerką, sztucznymi zastawkami serca czy sercem z tworzywa sztucznego. Literacki talent autora i oszczędny, zdyscyplinowany język sprawiają, że ich historie czyta się jak najbardziej wciągającą powieść.

Pacjenci Jürgena Thorwalda to powściągliwa i surowa w formie reportażowa opowieść o bohaterach pierwszych na świecie udanych przeszczepów organów. Autor nie prowadzi narracji z punktu widzenia lekarzy nowatorów i ich śmiałych dokonań, wyznaczających kolejne etapy rozwoju transplantologii, lecz przedstawia określone problemy z perspektywy ludzi, w których egzystencję wpisana została nieuleczalna choroba. Jest to próba niemal fotograficznego zrekonstruowania historii konkretnych przypadków. Autor powstrzymuje się od sądów. Materiały, z jakich korzystał, złożyły się na tak dramatyczny scenariusz wydarzeń, iż nie wymaga on właściwie komentarza. Głos oddaje samym bohaterom – pacjentom, ich rodzinom, lekarzom…

Krew Królów
Jürgen Thorwald
Wydawnictwo Znak, 2010.

Według powszechnie panującej opinii choroba ta charakteryzuje się szczególnym przebiegiem procesu dziedziczenia. Zapadają na nią jedynie męscy członkowie rodziny. Kobiety natomiast są nosicielkami choroby, w nich samych jednak nie ujawniają się jej symptomy. Najsłynniejszą nosicielką tej rzadkiej przypadłości była królowa Wielkiej Brytanii Wiktoria. To ona nieświadomie, poprzez mariaże swych dzieci, przyczyniła się do rozpowszechnienia jej na europejskich dworach. Bohaterami „Krwi królów” są trzej książęta, a zarazem trzy najbardziej znane przypadki hemofilii w Europie. Losy wydziedziczonego następcy tronu hiszpańskiego Alfonsa, księcia pruskiego Waldemara, walczącego o życie podczas ostatnich dni II wojny światowej, oraz carewicza Aleksego, leczonego przez demonicznego Rasputina, układają się we wstrząsającą kronikę wydarzeń, które w dużym stopniu zaważyły na losach Europy przełomu XIX i XX wieku.

Męska plaga. Seks, pożądanie i kłopoty z prostatą
Jürgen Thorwald
Wydawnictwo Znak, 2011.

Najbardziej pikantna książka Thorwalda. Autor bestsellerowego „Stulecia chirurgów” tym razem szuka odpowiedzi na pytanie, jak bardzo zwyczaje seksualne mężczyzn wpływają na ich karierę, zdrowie i relacje z kobietami. Thorwald bez pruderii kreśli biografie erotyczne Charliego Chaplina, Pabla Picassa czy Herberta George’a Wellsa. Szuka związku między prowadzeniem się mężczyzn a kłopotami z prostatą, które trapiły największych tego świata, między innymi Ronalda Reagana i Charles’a de Gaulle’a. Niejednokrotnie przełamuje wstydliwe męskie tabu i odkrywa skrywane przez mężczyzn tajemnice.

Jürgen Thorwald po raz kolejny serwuje nam fascynującą opowieść o historii medycyny. Z niezwykłą precyzją opisuje rozwój metod i narzędzi chirurgicznych niezbędnych do leczenia najbardziej intymnej męskiej części ciała. Od pierwszej do ostatniej strony pozostajemy w kręgu męskich fascynacji i obsesji.

Dawna medycyna. Jej tajemnica i potęga.
Egipt, Babilonia, Indie, Chiny, Meksyk, Peru
Jürgen Thorwald
Wydawnictwo Literackie, 2017.

Autor „Stulecia chirurgów” i „Ginekologów” na tropie tajemnic starożytnych lekarzy. Fascynująca opowieść o wielkich cywilizacjach i ich wkładzie w rozwój medycyny.

Na długo przed Hipokratesem, nad Nilem, między Eufratem i Tygrysem, u stóp meksykańskich wulkanów czy peruwiańskich Kordylierów wybitni lekarze stawiali czoło przeróżnym chorobom i schorzeniom. Stosowali pierwotne formy antybiotyków w leczeniu ran, amputacje, zabiegi chirurgiczne i trepanacje czaszki (a to wszystko bez znieczulenia!). Co więcej, nieobce im było cesarskie cięcie, operacja zaćmy czy przeszczepy skóry, a jedna trzecia znanych i używanych obecnie ziół była wykorzystywana przez lekarzy w starożytnym Egipcie. Wydaje się niemożliwe? A jednak!

Jürgen Thorwald z reporterską precyzją ukazuje kunszt antycznych lekarzy, każdy rozdział rozpoczynając rysem historycznym danej kultury. Napisana z pasją, erudycją i wyczuwalnym podziwem dla praojców medycyny oraz bogato ilustrowana książka prowadzi czytelnika w świat wysoko rozwiniętych cywilizacji Egiptu, Mezopotamii, Indii, Peru, Chin i Meksyku. Prezentuje dorobek badań medyczno-historycznych i przegląd świata medycyny pięciu starożytnych kultur.

Wielki talent narracyjny i żywy język – dzięki nim opowieści Thorwalda czyta się jak wciągający kryminał, a zarazem non-fiction w najlepszym wydaniu.

Mali bogowie. O znieczulicy polskich lekarzy
Paweł Reszka
Wydawnictwo Czerwone i Czarne, 2017.

Paweł Reszka, wybitny dziennikarz, autor świetnie przyjętej książki „Chciwość”, opowieści o tym jak nas naciągają banki, tym razem wszedł za kulisy szpitali. Zatrudnił się jako sanitariusz. To, co tam usłyszał i to, co zobaczył przeraziło nawet jego. Obojętność wobec cierpienia jest wszechogarniająca.

W „Newsweeku” autor ksiażki napisał: „Podjąłem pracę sanitariusza – czyli na samym dnie medycznej hierarchii. Sanitariusz zarabia najniższą krajową. Można nie odpowiadać mu „dzień dobry”, pacjenci czasem traktują go jak konia – gdy zaczyna pchać ich łóżko albo wózek, krzyczą: „Wio!”.”

Kto nas leczy? Sfrustrowani, nieprzytomnie zmęczeni po czterdziestu ośmiu godzinach dyżuru lekarze. My mamy wrażenie, że są tylko bezdusznymi maszynami do zarabiania pieniędzy. Oni, że stali się zakładnikami systemu, który niszczy wszelkie przejawy empatii. Paweł Reszka rozmawia z wieloma lekarzami. Sam zatrudnił się w szpitalu jako sanitariusz, żeby dowiedzieć się, dlaczego system ochrony zdrowia jest tak bezwzględny, każe pacjentom odbijać się o mur obojętności, a lekarzom traktować pracę jak paskudny obowiązek. Oto, co zobaczył i usłyszał.

Mali bogowie. Jak umierają Polacy. Tom 2
Paweł Reszka
Wydawnictwo Czerwone i Czarne, 2018.

W poprzedniej, głośnej książce „Mali bogowie” (nominacja do nagrody Bestseller Empiku) autor zatrudnił się w szpitalu jako sanitariusz. Tym razem jeździł z pogotowiem do dramatycznych przypadków i brał udział w dyżurze na SORze.

Paweł Witold Reszka (ur. 2 maja 1969) – polski dziennikarz, korespondent „Rzeczpospolitej” w Moskwie w latach 2003–2006, od 2006 do 2009 szef działu śledczego „Dziennika”. W latach 2013–2017 członek redakcji „Tygodnika Powszechnego”. Od stycznia 2017 dziennikarz „Newsweek Polska”. W lutym 2019 przeszedł do tygodnika „Polityka”, gdzie został szefem działu krajowego. Był na między innymi na wojnie w Gruzji i na Ukrainie.

Encyklopedyczny słownik lekarzy pisarzy w światowej literaturze
Bronisław Seyda
Wydawnictwo Albatros, Szczecin 1999.

Twórczość literacka lekarzy jest zjawiskiem kulturowym sięgającym czasów starożytnych i występującym w każdej epoce i kraju. Jej szczególny rozkwit przypadł jednak dopiero na schyłek XIX i XX wieku. Coraz częściej zdarzały się wówczas przypadki porzucania przez lekarzy (także polskich) medycyny na rzecz literatury…

Słownik obejmuje 1.207 biogramów lekarzy uprawiających najróżniejsze rodzaje twórczości literackiej. Praca jest pierwszą tego typu w polskim piśmiennictwie (i najprawdopodobniej także w światowym). Materiały do niej gromadził autor przez kilkadziesiąt lat, wykorzystując słowniki biograficzne, dzieła literaturoznawcze, czasopisma literackie, kulturalne i lekarskie, dokumenty, ankiety. Uwzględnione w słowniku osoby należą do ponad 80 narodowości; najliczniejsza – 137 nazwisk – jest grupa lekarzy niemieckich. Lekarze polscy reprezentowani są przez 135 twórców.
Przeczytaj  autorstwa Włodzimierza Witczaka.

Oprac. Jarosław Kosiaty, kontakt: jkosiaty@esculap.pl

Powrót do strony Literatura