Zawadowicz

Beata ZAWADOWICZ

Spotkania Polonii Medycznej w Częstochowie.
Co nam dały i co nam dać mogą?

(Pierwszy Światowy Kongres Polonii Medycznej w Częstochowie i jego znaczenie dla zintegrowania polskich środowisk medycznych w Świecie)

Na bramie cmentarnej na Pęksowym Brzysku w Zakopanem widnieje napis: „Ojczyzna to ziemia i groby – narody tracąc pamięć tracą życie”, tej pamięci chciałabym poświęcić kilka słów:

Panie Przewodniczący,
Szanowne Panie i szanowni Panowie,

          Wielki myśliciel Antyku Seneka napisał, że ojczyznę kocha się nie dlatego, że jest wielka, ale dlatego, że jest własna. Myśl ta przyświeca idei organizowania Światowych Kongresów Polonii Medycznej.

Chciałabym przybliżyć Państwu historię spotkań lekarzy polonijnych – rozsianych jak wielu naszych rodaków po całym świecie, ze współczesną medycyną polską. Oto krótki rzut oka w przeszłość z punktu widzenia lekarza z Częstochowy, miasta znanego, ale medycznie nie największego ośrodka.(1)

Dwadzieścia lat temu – w dniach od 19 do 23 czerwca 1991 odbył się w Częstochowie Pierwszy Światowy Kongres Polonii Medycznej zainicjowany i zorganizowany przez Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie.(2) Honorowy patronat przyjął Prezydent RP Lech Wałęsa. Kongres odbył się pod protektoratem Premiera Rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego. Kongres odbył się w szczególnie trudnym okresie społeczno – politycznym w Polsce. Prace rozpoczęto w 1988 r., kiedy warunki komunikacyjne, telefoniczne, zaopatrzeniowe były zupełnie nieporównywalne z dzisiejszymi. Komitet organizacyjny pod kierunkiem dr Mieczysława Wyględowskiego składał się z 20 lekarzy – członków Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego. Organizację Kongresu wsparło Polskie Towarzystwo Lekarskie a finansowo Wspólnota Polska. Podczas otwarcia Kongresu w Filharmonii Częstochowskiej dr Wyględowski powiedział:

„Mamy świadomość, że nie chodzi nam wyłącznie o spotkanie zawodowe i wymianę doświadczeń. Jesteśmy głęboko przekonani, że chodzi o coś więcej – mianowicie o to co od wieków gnało naszych Rodaków do rodzinnego domu, aby ogrzać się w cieple jego ogniska nabierając sił do dalszych działań. Mieliśmy świadomość i szczególne wyczucie potrzeb tych rodaków, którzy przyjechali na Kongres ich potrzeb duchowych, kulturowych i zawodowych, ale też i naszych potrzeb i oczekiwań wobec kontaktów z nimi. My lekarze pracujący w kraju, którego nie oszczędza historia jesteśmy ciekawi dorobku naszych kolegów w różnych stronach świata i ich pozycji, którą osiągnęli w społeczeństwach, którym służą swą wiedzą i umiejętnościami. W sposób szczególny witam tych, którzy swą polskość pielęgnowali przez lata, w trudnych warunkach w jakich przypadło im żyć.”

Na pierwszy Kongres przybyło 1130 gości z 5 kontynentów Świata i 23 krajów. Najliczniejsza grupa kolegów przybyła z terenu byłego ZSRR i liczyła 320 osób. Kongres zorganizowany był wokół sesji tematycznych. Niektóre tematy to m.in. wkład lekarzy polskiego pochodzenia w rozwój współczesnej medycyny, ekologiczne aspekty chorób cywilizacyjnych, choroba nadciśnieniowa oraz ostre zapalenie trzustki. Szczegółowy program naukowy i pełny obraz Kongresu zawiera monografia autorstwa Mieczysława Wyględowskiego pt. „Pierwszy Światowy Kongres Polonii Medycznej w Częstochowie”, wydana przez Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie w 2000 r. Kongresowi towarzyszyły liczne imprezy: piknik w Koszęcinie z występami Zespołu Pieśni i tańca Śląsk, bankiet w hotelu Patria, spektakl plenerowy światło i dźwięk. Wycieczki autokarowe do zamku w Pszczynie, sztolni czarnego pstrąga w Tarnowskich Górach i zwiedzanie zamków Jury Krakowsko – Częstochowskiej.

W czasie Kongresu podkreślano znaczny wkład lekarzy polskiego pochodzenia w rozwój światowej medycyny. Wiele mówiono o wspaniałej karcie zapisanej przez polskich lekarzy na całym świecie. Wydarzeniem godnym odnotowania był Sejmik Polonii Medycznej, w trakcie którego powołano Światowe Stowarzyszenie Lekarzy Polskiego Pochodzenia. W czasie Kongresu wygłoszono ponad 200 referatów, codziennie wychodziła gazeta kongresowa, wydano medal okolicznościowy. Podczas I Kongresu udało się osiągnąć wszystkie postawione cele, a jego organizacja zastała bardzo wysoko oceniona przez uczestników i obserwatorów. Kongres zaowocował ufundowaniem stypendiów dla polskich lekarzy z Rosji, Ukrainy, Białorusi i Litwy. Po Kongresie organizatorzy długo jeszcze otrzymywali liczne wyrazy uznania i podziękowania za tę ideę. Postanowiono więc kongresy kontynuować. Są organizowane do dziś przy współpracy z Naczelną Izbą Lekarską, Wspólnotą Polską, Federacją Polonijnych Organizacji Medycznych.

Następny, drugi Kongres Polonii Medycznej odbył się również w Częstochowie wraz z sesjami satelitarnymi w Katowicach i Łodzi w terminie 20 do 24 czerwca 1995 r.

Trzeci Kongres zorganizowano w roku 1997 w Częstochowie i Krakowie.

Następny, czwarty Kongres odbył się w Warszawie w roku 2000.

Piąty Kongres zorganizowała Okręgowa Izba Lekarska w Katowicach w dniach 29 do 31 maja 2003 r.

Kongres szósty, największy z dotychczasowych odbył się po dłuższej przerwie ponownie w Częstochowie w dniach od 21 do 24 czerwca 2006 r.

VII Kongres Polonii Medycznej miał miejsce w dniach 24-26 czerwca 2010 r. w Toruniu.

Chciałabym wspomnieć więcej o VI Światowym Kongresie Polonii Medycznej, który odbył się w Częstochowie w 2006r. Głównym organizatorem była Okręgowa Izba Lekarska w Częstochowie. Przewodniczącym komitetu Organizacyjnego był dr Zbigniew Brzezin – przewodniczący Okręgowej Izby Lekarskiej w Częstochowie a Polskie Towarzystwo Lekarskie i Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie były współorganizatorami całego Kongresu.(3) Ja, wraz z prof. Janem Borowcem – prezesem Federacji Polonijnych Organizacji Medycznych, odpowiadałam za sesje naukowe Kongresu. VI Kongres kontynuował wszystkie najlepsze tradycje I Kongresu i stał się największym z dotychczasowych. Zamiast spodziewanych 800 osób do Częstochowy przyjechało blisko 1500 osób z prawie 30 krajów całego świata. Najwięcej osób przybyło z USA, Białorusi i Ukrainy. Tematyka obrad koncentrowała się wokół największych zagrożeń naszych czasów: chorób układu krążenia, nowotworów oraz wypadków, znaczną ich część poświęcono również współczesnym zagadnieniom etycznym. Odbyło się 15 sesji naukowych, podczas których wygłoszono blisko 200 wykładów (3 sesje kardiologiczne, 2 sesje onkologiczne, 2 sesje traumatologiczne, 2 sesje etyczne, 2 sesje wolnych doniesień, sesja psychiatryczna, informatyczna, okulistyczna i stomatologiczna. Dużym zainteresowaniem cieszyła się wideokonferencja – V Konferencja Naukowa Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego „Plagi naszych czasów – co nowego w diagnostyce i terapii?” z bezpośrednimi transmisjami z sal operacyjnych. Jako organizatorzy mamy ogromną satysfakcję, że wiele miesięcy przygotowań przyniosło tak znakomite rezultaty. Przez kilka dni lekarze z całego świata zastanawiali się jak lepiej i nowocześniej leczyć pacjentów, dzielili się informacjami a także wątpliwościami. Zorganizowanie sesji naukowych z udziałem wybitnych profesorów pomogło w szerzeniu najnowszej wiedzy medycznej, zwłaszcza wśród tych lekarzy, którzy dostęp do niej na co dzień mają mniej lub bardziej utrudniony. Podkreślano wspaniałą, rodzinną atmosferę, jaka panowała w czasie Kongresu, cechowała ją radość i wspólna zabawa, współpraca i chęć pomocy innym. Pozwolę sobie także zacytować opinię o naszym kongresie prof. Tadeusza Malińskiego – wybitnego naukowca: „Kongres był wspaniały, jego skomplikowana organizacja perfekcyjna (…) Organizacyjnie to był jeden z najlepszych spośród prawie pięciuset kongresów, w których miałem możność i zaszczyt uczestniczyć. Wielkie dzięki.” To właśnie po tym Kongresie w uznaniu zasług w promowaniu Polski jako miejsca międzynarodowych kongresów Polska Organizacja Turystyczna i Stowarzyszenie „Konferencje i Kongresy w Polsce” uhonorowały mnie tytułem i dyplomem Honorowego Ambasadora Kongresów Polskich.(4)

Należy postawić pytanie czy idea organizacji Kongresów Polonii Medycznej była słuszna. Ocena poszczególnych kongresów jest różna tak jak różni byli ich organizatorzy i różny był czas i różne oczekiwania środowiska. Trzeba jednak zdecydowanie podkreślić, że kongresy spełniły swoją ogromną rolę w integracji środowiska, zacieśnianiu więzi polskich lekarzy pracujących zagranicą z krajem oraz wzajemnej pomocy – godnie kontynuowały kierunki wytyczone przez Pierwszy Światowy Kongres Polonii Medycznej w Częstochowie przeszło 20 lat temu.

Oprócz kongresów na uwagę zasługują liczne, stojące na wysokim poziomie naukowym, mimo oddalenia od ośrodków klinicznych, międzynarodowe konferencje naukowe, oraz wideokonferencje organizowane w Częstochowie przez Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie, w których także uczestniczyli przedstawiciele Polonii Medycznej zarówno jako wykładowcy jak i jako uczestnicy. Wysoki poziom naukowy tych konferenencji gwarantował udział wybitnych profesorów z kraju i zagranicy oraz przeprowadzanie bezpośrednich transmisji z zabiegów wykonywanych w ośrodkach klinicznych w Katowicach, Zabrzu, Krakowie, Warszawie i Ustroniu.(5) W ostatnich latach Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie podjęło inicjatywę przedstawienia wkładu ośrodków uniwersyteckich we Lwowie i Wilnie w dorobek polskiej myśli medycznej. Konferencje historyczne Lwowska z 2009r. i Wileńska z 2010r zorganizowane przy współudziale Okręgowej Izby Lekarskiej w Częstochowie spotkały się z ogromnym zainteresowaniem. Wzięli w nich udział liczni przedstawiciele środowisk medycznych z całego świata. Konferencje były kolejnym spotkaniem Polonii Medycznej w Częstochowie, gdzie przewagę mieli uczestnicy z krajów na Wschodzie.(6,7,8,9,10,11)

Opis tych konferencji i zbiór wykładów, będących cennym materiałem historycznym, znajduje się w opracowanej i wydanej pod moją redakcją książce pod tytułem ”Szkoły Lwowska i Wileńska – ich wpływ na rozwój medycyny polskiej”.(12)

Drodzy Państwo

Częstochowskie spotkania Polonii Medycznej zapoczątkowane w 1991r Pierwszym Kongresem Polonii Medycznej Świata, jak również trzy następne Kongresy, w tym największy VI Kongres z 2006r., oraz Sesje Lwowska i Wileńska odbiły się szerokim echem w całej Polsce i Świecie. Nasze dwudziestoletnie już doświadczenia w organizowaniu Kongresów i spotkań z Polonią Medyczną sprawiły, że prof. Andrzej Szczeklik reprezentujący Polską Akademię Umiejętności i Uniwersytet Jagielloński zaprosił mnie do komitetu organizacyjnego sesji medycznej w ramach III Kongresu Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie oraz Komitetu Naukowego całego Kongresu . Najważniejszym zadaniem tego Kongresu było przygotowanie dla władz Polski, rekomendacji konkretnych działań, mających zapewnić polskiej młodzieży w świecie dostęp do atrakcyjnych programów edukacyjnych, utrwalających kontakt z językiem i kulturą ojczystą. Organizatorzy chcieli utworzyć centrum informacyjne dla lekarzy polonijnych o konferencjach i stażach naukowych w Polsce. Nasi przyjaciele z całego Świata przyjechali, żeby w swoich wystąpieniach przedstawić sytuację i problemy polskich lekarzy, szczególnie młodych w poszczególnych krajach. Wspólnie zastanawialiśmy się, jak możemy te problemy rozwiązać. Sesja medyczna Kongresu odbyła się 9 września 2011r. w Krakowie.(13,14) Niestety, niespodziewana śmierć prof. Andrzeja Szczeklika 3 lutego 2012r., na pewno wpłynie na opóźnienie realizacji Jego koncepcji pomocy Polonii Medycznej na Wschodzie i na Zachodzie.(15)

Szanowni Państwo

Na światowych Kongresach nawiązują się przyjaźnie i współpraca między lekarzami z całego świata, a także współpraca między ośrodkami klinicznymi, co owocuje wprowadzaniem nowoczesnych metod leczenia w krajach, gdzie nowoczesna medycyna dopiero się rozwija. Przykładem jest pomoc uczestniczących w naszych kongresach i konferencjach profesorów ze Śląska w tworzeniu Ośrodków Kardiochirurgicznych i Kardiologii Inwazyjnej na Ukrainie (prof. Marian Zembala) i w Kazachstanie (prof. Andrzej Bochenek i prof. Paweł Buszman).(16) Kardiochirurdzy pamiętają jak w latach 1980-1990 specjaliści z USA przyjeżdżali do Polski i tak jak teraz polscy specjaliści na Ukrainie i w Kazachstanie, szkolili polskich kardiochirurgów w Polsce. Owocem Kongresów Polonii Medycznej była między innymi istotna pomoc w postaci sprzętu medycznego napływającego z krajów zachodnich do Polski. Polskie stowarzyszenia lekarskie, Izby Lekarskie, Medycyna Praktyczna oraz uczelnie wysyłają czasopisma medyczne i książki medyczne do krajów na Wschodzie. Naczelna Izba Lekarska, Okręgowe Izby Lekarskie, Wspólnota Polska i sporadycznie w miarę możliwości Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie finansują przyjazd lekarzy ze Wschodu na konferencje naukowe, odbywające się w Polsce a także pomagają zorganizować konferencje na Wschodzie. Ta wzajemna pomoc trwa i jest także rezultatem spotkań Polonii Medycznej w Częstochowie, innych miastach Polski i poza nią.

Szanowni Państwo – drogie Koleżanki i Koledzy,

Myślę, że warto by było aby następny Kongres odbył się w jednym z ośrodków kształtowania się polskiej myśli medycznej takich jak Lwów, Wilno , oraz w innych państwach i miastach gdzie aktywnie działa Polonia Medyczna, także w Tbilisi. Jestem przekonana, że umiejętności i doświadczenie kolegów zagwarantują interesującą tematykę i oprawę Kongresu, a my będziemy tę ideę wspierać naszym doświadczeniem i organizacją finansowego i naukowego wsparcia. Cieszę się, że lekarze z Polski przyjeżdżają także do krajów, w których mieszka, pracuje i działa Polonia Medyczna. Myślę, że to przyczyni się do podniesienia prestiżu i znaczenia Polonii Medycznej w tych krajach i cieszę się, że także w ten sposób możemy Wam pomóc.

Jak pokazała historia ostatnich dwudziestu lat – nauki z takich spotkań płyną dla wszystkich: ich uczestników, organizatorów, słuchaczy i wykładowców. Bilans tych spotkań jest bardzo pozytywny a fakt, że dzisiaj jesteśmy znowu razem jest dowodem na to, że takie spotkania dla Polonii Medycznej i dla nas, są niezwykle ważne i potrzebne. Warto więc zadbać o nie w przyszłości.(17)

A teraz przenieśmy się na chwilę 21 lat wstecz i zobaczmy jak to wtedy było. ( Prezentacja filmu z I Światowego Kongresu Polonii Medycznej).

Beata Zawadowicz

Prezes Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego
Tbilisi, 14 września 2012r.